Málfar í molum 1.

Eiður einu sinni stéttarbróðir minn Guðnason er ánægjulega iðinn að tína upp það sem hann kallar „málfarsmola" fjölmiðla og mér finnst nánast vera málfar í molum. Og það er satt að segja alveg hræðilegt hvernig fólk, meira að segja menntað fólk, getur misþyrmt þessu blessaða máli okkar. En eins og ég held ég hafi annars staðar sagt, það er ekki samsemmerki milli þess að vera menntaður og vera lærður.

Ég var með opið útvarp í bílnum sem oftar en hugnaðist ekki sú tónlist sem var í boði á flestum stöðvum svo ég freistaðist til að stilla á stöð sem gerir mest út á talað mál, þó það hafi oft orðið mér til gremju hve þeir sem þar taka til máls eru yfirgnæfandi neikvæðir alla tíð. Það held ég heiti í þeirra hugsun að vera gagnrýnir. En þarna voru karl og kona að spjalla saman og sáu lítt til sólar að vanda stöðvarinnar en ég lét þetta malla og hlustað með öðru eyranu meðan ég taldi Toyotur í umferðinni og undraðist í 1000-asta skipti hvílíka yfirburða stöðu þessi tegund hefur öðlast í íslenskri bílaflóru. Góðir geta Toyotabílar svo sem verið, en ekki svona góðir!

Allt í einu sperrti ég eyrun. Hvað sagði konan? Jú, hún sagði eitthvað á þessa leið: „...sem þeir numu úr gildi..." Bíðið við? Hvaða fjárans sögn er það sem hefur beygingarmyndina „numu"? Ég hef ekki fundið það út enn. Og - bitti nú! Hvað sagði karlinn? Hann sagði að þetta hefði „ollið" einhverju. Hvaða fjárans sögn var þetta? Sögnið að olla? Er hún til? Ef svo, í hvaða máli? Og hjúin voru ekki af baki dottin, þau fóru að tala um „lagasetningarvaldið". Ehm. Hvað er það? Ætli það sé hið sama og lengst af hefur verið nefnt „löggjafarvaldið"?

Fyrir einhverjum dögum (vikum?) bloggaði ég um þá áráttu að bæta stafnum r inn í orð þar sem það á alls ekki við og breytir heitum. Tilefnið þá var skilti sem hefur verið sett upp hér í sveit og tilkynnir að losun á rusli sé bönnuð í Blikastaðarnesi. Bittinú! Allt fram undir þetta hafa Blikastaðir heitað svo, en ekki Blikastaður, eins og þetta skilti vill vera láta. Þetta er eins og kalla sveitarfélögin hér í nágrenninu Reykjarvík og Kóparvog.

En þetta veður nú út um allt. T.a.m. núna í vikunni í auglýsingu frá Byko þar sem auglýst eru hallarmál. Eh, ætli þetta séu mál fyrir tónlistarhöllina tilvonandi, eða Egilshöll? - Ekki er svo að sjá eftir myndinni sem fylgdi - og ég læt fylgja með hér í lokin.

Ætli maður eigi eftir að sjá eitthvað sambærilegt í auglýsingu frá Húsarsmiðjunni og blómarvali?

-- Leiðrétt kl. 18.30 vegna málfarsvillu.

Athugasemdir

[Vesalingur (IP-tala skráð) 31.10.2009 kl. 16:51]

Tek undir hvert orð þitt, SHH! - Nefni sem viðbótardæmi að fólk ruglar núna iðulega "af" og "að". Dæmi: Fólk leitar núna af einhverju, en ekki að því. Að maður tali nú ekki (að mörgu leyti) eðlilegan rugling á að hafa gaman af og það sé gaman að einhverju.

[Sigurður Hreiðar, 31.10.2009 kl. 21:27]

Ég hef bara gaman af að hafa gaman að einhverju. Eða henda gaman að einhverju. Takk fyrir gluggið, Vesalingur. Hef ég rétt fyrir mér að þú sért kvenkyns?

[Ómar Ragnarsson, 31.10.2009 kl. 21:36]

Það sem mér finnst leiðinlegast er hvað svokallað "atvinnufólk" er illa talandi og illa að sér um tungumálið sem er verkfæri þess.

Þetta hefur versnað undanfarna mánuði því svo virðist sem fjölmiðlarir reki helst nógu marga reynda og góða úr vinnu vegna þess að þeir hafa góð laun og ráði í staðinn nýliða, sem ekki þarf að borga mikið.

Ég efast um sparnaðinn því að reynda fólkið gat skilað bæði meiri og betri vinnu en það sem ráðið var í staðinn.

Það er orðin raun að hlusta á suma fréttatímana, fulla af málleysum og rökleysum.

[Guðmundur Júlíusson, 1.11.2009 kl. 06:38]

Talandi um gott málfar, þú ert langt frá því að gera því góð skil í þessari grein þinni, þú notar orð eins og "bitti nú" nokkrum sinnum,  sem ég tel afar slæmt orðatiltæki, og að auki eru aðrar málfarsvillur sem ég fer ekki nánar út í.

[Sigurður Hreiðar, 2.11.2009 kl. 22:15]

Bitti nú er ágætis málfar þegar manni blöskrar eitthvað. Svo þætti mér vænt um ef þú vildir vera svo vænn að fara út í aðrar málfarsvillur. Gamlir hundar geta lært, sumir jafnvel drýgri í því en þeir sem yngri eru.

[Guðmundur Júlíusson (IP-tala skráð) 6.11.2009 kl. 20:04]

Hvaðan kemur orðatiltækið "Bitti nú" ? eg ét ofan í mig áður sögð orð ef þú getur frætt mig á þessu, annað sem mig langar til að nefna er :

"Eiður einu sinni stéttarbróðir minn Guðnason" ég myndi sjálfur segja: "Eiður Guðnason, áður stéttarbróðir minn" og annað dæmi:

"Það held ég heiti í þeirra hugsun " þarna vantar "að" á milli "ég og heiti"

Anars finnst mér þú snillingur í öllum þínum skrifum og hef ákaflega gaman af að lesa allt sem þú skrifar! Ég bið þig afsökunar á bullinu í mér, þetta er bara eitthvað sem ég "beit" í mig þar sem fyrirsögn þín var "Málfar í molum" en þetta er bara mín skoðun kæri Sigurður :)

[Sigurður Hreiðar, 6.11.2009 kl. 23:28]

Þakka þér fyrir þetta, Guðmundur, og mér léttir að sjá að nú liggur stórum betur á þér.

Ég veit ekki hvaðan orðatiltækið bitti nú kemur en ólst upp við það sem eðlilegt mál og svo er og að sjá á bls. 121 í Íslenskri orðabók Eddu frá árinu 2002. Hitt sem þú nefnir eru allt hrein matsatriði og ég get ekki sagt að mitt orðalag sé réttara en þitt -- fullyrði eru bæði rétt, nema kannski þetta um stéttarbróðurinn. Þar finnst mér mín útgáfa markvissari en þín.