Til hamingju með daginn, Tin Lizzie!

Í dag, 1. október 2008, er slétt öld liðin síðan fyrsti T-Fordinn rann af færibandinu í Detroit. Þá var Henry Ford orðinn allsráðandi í verksmiðjunni sem bar nafn hans, hinni þriðju í þeirri röð.

Áður hafði verið til  Ford & Malcolmson Company og þar áður Fordmobile Company en hvorugt það fyrirtæki náði að koma frá sér bíl.

Í júlí 1903 kom fyrsti verksmiðjuframleiddi Fordinn (áður aðeins tilraunabílar Henrys) fram á sjónarsviðið, en Ford var enn í slagtogi með kolabaróninum Alexander Young Malcolmson (sem átti peninga en Ford ekki) og vildi búa til dýra bíla og græða meiri peninga. Ford vildi gjarnan græða peninga líka en leit öðru vísi á málin. Strax þetta ár, 1903, sagði hann: „Leiðin til að framleiða bíla er að framleiða þá alla eins, skila þeim öllum eins út úr verksmiðjunni." (The Standard Catalog of American Cars, 1805-1942, bls. 522.)

Eins og kunnugt er var Ford-T með svokallaða High and Low skiptingu sem stjórnað var með fótstigum og þurfti verulega æfingu til að verða flinkur á því sviði. Sagt var að það tæki flesta um eitt ár að verða virkilega vel að sér í fótunum til að stjórna T-Ford. Margar skrautlegar sögur eru til um bílstjóra sem gekk þetta illa og aksturslagi þeirra líkt við ýmiskonar skepnur, oft froska. T-Ford fékk ekki rafmagnsstartara fyrr en 1919 (slíkur búnaður hafði þó verið til frá 1899 og í Cadillacbílum á markaðnum frá 1912) og hafði þá á samviskunni óteljandi handleggsbrot og jafnvel fótbrot því það var kúnst að snúa Fordinn í gang.

Sígildur brandari er sá að kaupandinn gæti valið sér nýjan T-Ford í hvaða lit sem hann vildi svo lengi sem hann veldi svartan. Þetta mun hafa verið rétt árin 1914-1926, en bæði fyrir og eftir þann tíma voru fleiri litir í boði. Þetta var til komið af því að svarta lakkið sem Ford notaði á þessu árabili var fljótara að þorna en aðrir litir.

Alls voru framleiddir rúmlega 15 milljón T-Fordar árin 1908 til 1927 og segir sína sögu að mörg þessara ára voru um og yfir 50% af seldum bandarískum bílum af gerðinni Ford-T.

Ford T kemur Íslendingum við því það voru bílar af þeirri gerð sem fyrstir skiluðu því hlutverki á íslenskri grund að landanum varð ljóst að bílar kynnu að vera nothæf farar- og flutningstæki. T-Fordinn varð fyrstur bíla til að komast ýmsar leiðir á Íslandi og skrifaði þannig  fyrir sitt leyti verulegan hluta af sögu bílsins á Íslandi.

Stundum var Ford-T nefndur gælunafninu Tin Lizzie. Þannig að við getum í tilefni afmælisdagsins sagt: Til hamingju með daginn, Tin Lizzie.

Set hér tvær myndir af Ford T. Aðra (efst) margbirta mynd af fyrsta nothæfa bílnum á Íslandi, T-Fordinum sem Sveinn Oddsson og Jón Sigmundsson komu með hingað árið 1913, hina af fallegri Tin Lizzie sem sendur á Conservatorie National des Arts et Métiers í París - ásamt fleiri föngulegum gömlum gripum.

Athugasemdir

[Gulli litli, 1.10.2008 kl. 23:00]

Afar fródlegt...

[Ómar Ragnarsson, 2.10.2008 kl. 02:59]

Íslendingar héldu upp á aldarafmæli bílsins á Íslandi árið 2004. Þetta var of snemmt. Bílaöldin byrjaði ekki á Íslandi fyrr en níu árum síðar og þar lék Tin Lizzie aðalhlutverkið.

[Sigurður Hreiðar, 2.10.2008 kl. 11:50]

Saga bílsins á Íslandi hófst árið 1904 eins og við vitum báðir, Ómar. Hins vegar var þannig staðið að kaupum á honum og þar með kynningu bílsins á Íslandi að þetta varð raunasaga. Það var T-Fordinn sem kom Íslendingum á hjól og herbílarnir sem Íslendingar fengu í lok síðari heimstyrjaldarinnar ráku smiðshöggið á að koma þeim inn í bílaöldina.