Enn um hraðafasismann

Í gær skrifaði ég stuttan pistil um hraðafasisma aðallega og þá staðhæfingu að hraðinn dræpi. Með henni er átt við ökuhraða án skilgreininga um hvað sé hraðakstur, en gefið í skyn að það sé allt yfir lögleyfðum hraða - sem í sjálfu sér er tala gripin úr lausu lofti, þó hún eigi viðmið í reglum annarra þjóða þar sem umferðin er lengstum mun þéttari en hér. Stundum gæti maður haldið að lögleyfður hraði hér á landi væri fundinn með því að mæla á hvaða hraða almenn umferð er þar sem hún hefur skilyrði til að vera rennsli í sjálfu sér, síðan dregin ákveðin prósenta frá því og útkoman verður hæsti lögleyfði hraði.

Eins og við var að búast urðu viðbrögðin með ýmsum hætti. Einn gestur minn tönglaðist á því að það væri samt alltaf hraðinn sem dræpi. Engu máli virðist skipta hvernig til hans er stofnað, en það var inntak pistils míns að við ættum að leggja alla áherslu á ábyrgan akstur, akstur með fyrirhyggju. Hætta að staglast alltaf á ökuhraðanum sem slíkum en beina þunganum að ábyrgð og fyrirhyggju. Ef það er gert eru góðar líkur á slys verði ekki. 

Nú er sýnd í þaula á sjónvapsstöðvunum sambland af teiknaðri mynd og kvikmynd af angurgapa sem kemur á fáránlegum hraða að gatnamótum, endar með að velta yfir þau og stíga út úr beygluðu braki með blæðandi haus. Látið er að því liggja að afdrif hans séu hraðanum að kenna, þegar þau eru því að kenna að piltungurinn hefur ekki vit fyrir sér. Piltungar af þessu tagi hafa ekkert frekar vit fyrir sér þó hámarkshraði sé tilgreindur - þeir láta það bara sem vind um eyru þjóta.

Það út af fyrir sig að aka á hæsta lögleyfðum hraða getur verið óforsvaranlegur fíflaskapur. Alveg eins og það getur verið fyllilega ábyrgur akstur að aka 10-25% fram úr lögleyfðum hámarkshraða ef það er gert af ábyrgð og fyrirhyggju, kringumstæður metnar af skynsemi og rökrænu mati. Lagasetningar og sektunarvald getur aldrei komið í staðinn fyrir ábyrgðarkennd og fyrirhyggju.

Það er alltaf stutt í öfgarnar. Í árdaga bílsins voru þau lög sett í Bretlandi að fyrir hverri sjálfrennireið skyldi fara maður með rautt flagg. Að breyttu breytanda erum við sumpart enn við þetta heygarðshorn. Við einangrum einn þátt umferðar, hraðann, og setjum allt annað í afgangsstærð.

Pistillinn í gær var í framhaldi af þeirri frétt að hraðakstur hefði verið meginorsök þeirra 15 banaslysa sem urðu í umferðinni árið 2007. En svo kemur í ljós þegar rýnt er í fréttina að í 6 slysanna voru ölvun, þreyta og lasleiki undirliggjandi rætur og sjálfsvíg í því sjöunda. Spurningin er því hvað olli „hraðakstrinum" - ef hraðakstur er skilgreindur sem allt yfir lögleyfðum hámarkshraða hverju sinni. Að mínu viti skiptir það meira máli heldur en nákvæmlega hver hraðinn var. Í 5 tilvikum af þessum 15 voru bílbelti heldur ekki notuð - og hvers lags ráðslag er það eiginlega? Og var það hraðanum að kenna?

Ég ætla að enda þetta í dag á sömu orðum og í gær:

Við erum of lengi búin að stunda hraðafasisma sem slíkan og látið undir höfuð leggjast að prédika ábyrgan akstur með fyrirhyggju. Að kenna fólki að lesa í umferðina og umhverfi sitt.

Athugasemdir

[Jóhannes Reykdal, 1.7.2008 kl. 15:50]

Er þá ekki einfaldara að segja að það sé heimska sem drepur?

Kv,

 JR jr.

[Sigurður Hreiðar, 1.7.2008 kl. 16:04]

Einfaldara heldur en staglast á að hraðinn drepi.

Gaman að fá þig hér aðeins inn, JR jr!

[Guðjón Þór Þórarinsson, 1.7.2008 kl. 20:39]

Ég verð nú aðeins að blanda mér í þennan pistil þinn. Ég ek um á kraftmiklu mótorhjóli, og er búinn að stunda mótorsportið í mörg ár, það sem mér finnst ábótavant hér á klakanum er akstursbraut og þá ekki endilega til að stunda keppnir heldur sem KENNSLUBRAUT, það segir sig sjálft ef þú ert orðinn hæfur til að aka í gegnum beygjur á 150 sem dæmi þá hlítur maður að vera enn hæfari að aka í gegnum sömu beygju á 90, ég er ekki að segja að það eigi að kenna fólki á brautinni að stunda hraðakstur en ökugerði inná lokaðri braut tja það segir sig sjálft að það er mun auðveldara að kenna fólki að bregðast við í beygjum og bremsun á meiri hraða heldur en hámarkshraði er leyfilegur hér á landi, síðan er það að sjálfsögðu undir hverjum og einum komið hvort hann hún fara eftir leyfilegum hámarkshraða á vegum landsins.

[Ómar Ragnarsson, 2.7.2008 kl. 00:19]

Hliðstæða við einhæfa áherslu á hraðann er það þegar loftferðayfirvöld Íslands bönnuðu nætursjónflug í Heklugosinu 1990 þegar umhverfi fjallsin var baðað í sterkasta ljósi í heimi þá stundina.

Gefið var sem ástæða að tvö flugslys höfðu orðið í nætursjónflugi með stuttu millibili.

Annað flugslysið var þannig að ölvaður maður fór í loftið í náttmyrkri, hvassviðri, rigningu og lélegu skyggni í hættulegu fjallalandslagi.

Hitt flugslysið var í blindaðflugi sem endaði niðri í sjó.

Að öðru leyti hefur ekkert banaslys orðið í nætursjónflugi í allra flugsögu Íslands.

Ég bloggaði nýlega um mann sem ók niður alla Kambana, bæði beinu kaflana og beygjurnar á 50 kílómetra hraða og olli miklum usla með þessum öfgafulla akstri sem hann stundaði greinilega á þeim forsendum að hraðinn dræpi.

Leiðbeiningarskiltin í Kömbunum með 60 km hraðanum miðast við þá bíla, sem hafa lélegustu aksturseiginleikana og blautan veg. Þau eru birt til þess að ökumenn geti fyrirfram fengið samanburð á þessum beygjum og öðrum beygjum í vegakerfinu, sem merkt eru á sama hátt.

Þegar umferð er lítil og veðrið þurrt getur góður, reyndur og æfður ökumaður á góðum bíl með lágan þyngdarpunkt á góðum low-profile dekkjum auðveldlega ekið alla Kambana á 90 km leyfðum hámarkshraða án þess að taka neina áhættu.

Hættan sem hægakstursmaðurinn á 50 km hraðanum olli með því að ergja aðra ökumenn og æsa til varasams framúraksturs var dæmi um það hve varasamt það er að álykta sem svo að því hægar sem ekið sé, því betra.  

[Sigurður Hreiðar, 2.7.2008 kl. 10:15]

Þakka fyrir innlitið, Ómar. Aðeins við það að bæta að miðflóttaflshallinn í efstu beygjunni í Kömbum er of lítill fyrir almennan 90 km hraða og mér er ekki grunlaust um að sum slys þar megi til þess rekja.

Um flugið: sá frægi flugkappi Björn Pálsson, sem var ævintýrapersóna hérlendis á sínum tíma, vitnaði oft til þess sem roskin kona sagði við hann þegar hann kom í fyrsta sinn fljúgandi til Hornafjarðar og var að leggja af stað heimleiðis aftur: „Fljúgðu nú bæði lágt og hægt." -- Ætli ferðatæknivitund landans hafi lítið farið fram síðan?