10 litlir bloggritarar og úrval náttúrunnar

Ég er vondur maður. Rasisti. Vitlaus líka. Hafi mér ekki verið það ljóst fyrr er það borðleggjandi af sumum þeirra athugasemda sem ég fékk við bloggi mínu á föstudaginn var og snerist um 10 litla negrastráka. Eða réttara: um hvort negri, svertingi og blámaður væru gildishlaðin neikvæð orð.

Meðal annars kom þetta:

Eftir að hafa fylgst með umræðum um þessa bók í þjóðfélaginu held ég ástæðan fyrir værukærð margra gagnvart henni er að ýmsir hafa haldið að þetta sé frumsamið íslenskt bókmenntaverk frá 1922 og því byggt á einhvers konar íslensku sveitasakleysi gagnvart hörundsdökku fólki en ekki rasisma. Margir hafa ekki áttað sig á að þetta er þýðing á erlendum texta sem er á sér vel þekkt hlutverk í sögu kynþáttahaturs. Þess má geta að í Bandaríkjunum myndi engum heilvita manni detta í hug að fara með þennan texta upphátt, nema kannski á Ku Klux Klan fundi. Ulfar (IP-tala skráð) 27.10.2007 kl. 13:36

Ég leitaði að textanum um negrastrákana á netinu, af því ég kom ekki fyrir mig í minningunni hvernig þessi texti gæti skipað „vel þekkt hlutverk í sögu kynþáttahaturs". Fann hann á vef einhvers leikskóla enda er þetta vinsæll barnasöngur, engu síðri en Grýla á sér lítinn bát/rær hún fyrir sandi./Þegar hún heyrir barnagrár/flýtir hún sér að landi. Eða: Sofðu nú svínið þitt/svartur í augum./Farðu í fúlan pitt/fullan af draugum. Eða: Móðir mín í kví kví/kvíddu ekki því því./Ég skal lána þér duluna mína, duluna mína/að dansa í.

Nema hvað: ég skipti um eitt orð í textanum um 10 litla negrastráka. Setti bloggritara í staðinn. Skora á ykkur að lesa textann þannig og pæla í því hvar kynþáttahatrið kemur inn í. Eða setja sjálf ykkar eigin orð í staðinn fyrir negrastráka. Smaladrengi? Sendisveina? Fjallafara? Jeppastjóra?

Sjálfur sé ég ekki að þetta sé skaðlegri texti eða rasistískari en - Guttavísur? Ein er upp til fjalla? Siggi var úti?

Bloggiritarar fóru á rall,
þá voru þeir tíu,
einn drakk flösku af ólyfjan
en eftir urðu níu.

(Í hverju felst rasisminn í þessari vísu? Er það bara nefndur rasi sem á til að detta í það?)

Níu litlir bloggritarar
fóru seint að hátta
einn þeirra svaf yfir sig
og þá voru eftir átta

(Eða þessari og þeirri næstu. Eru nefndir einstaklingar meiri svefnpurkur en aðrir?)

Átta litlir bloggritarar
vöknuðu klukkan tvö.
Einn þeirra dó úr geyspum
en þá voru eftir sjö.

Sjö litlir bloggritarar
sátu og átu kex
einn þeirra át yfir sig
en þá voru eftir sex.

(Eru þeir meiri átvögl? Er þetta bundið við kynþætti?)

Sex litlir bloggritarar
sungu dimmalimm
einn þeiirra sprakk á limminu
en þá voru eftir fimm.

(Eða þetta? Verri söngvarar en gerist?)

Fimm litlir bloggritarar
héldu að þeir væru stórir
einn þeirra fékk á hann
en þá voru eftir fjórir.

(Þetta kannast maður við frá öllum rösum, er það ekki? Sumir eru nú doltið stærri en sumir!)

Fjórir litlir bloggritarar
fóru að reka kýr
ein kýrin stangaði einn þeirra
en þá voru eftir þrír.

(Þetta er dálítið erfitt. Það er mjög sérstakur rasi sem enn kannast við kýr. Hvað þá hyrndar.)

Þrír litlir bloggritarar
þorðu nú ekki meir
einn þeirra dó úr hræðslu
en þá voru eftir tveir.

(Er nema von að nefndir einstaklingar verði smeykir! Það er greinilega einhver banvænn faraldur í gangi. Bundinn við þessa aðila. Klára rasismi!)

Tveir litlir bloggritarar
þögðu nú eins og steinn
annar hann varð vitlaus
en þá var eftir einn

(Þögnin er yfirþyrmandi. Það þarf sterk bein til að þola hana. Eða hætta að blogga.)

Einn lítill bloggritari
sá hvar gekk ein dama
Hann gaf sig á tal við hana
og bað hennar með það sama

Bloggritstelpan sagði já
og svo fóru þau í bíó
ekki leið á löngu
uns þau urðu aftur tíu.

(Í tveimur síðustu vísum kemur úrval náttúrunnar fram. Sterkasti einstaklingurinn lifir hörmungarnar af og nær í sætustu stelpuna á ballinu. Þau koma bestu genunum fram, aukast og margfaldast og uppfylla jörðina. - Af skelfilegum og niðurlægjandi rasa? - Engar sögur fara af því að jafn illa hafi farið fyrir næstu kynslóð(um).)

Fyrirgefðu Guðrún Egilsson, og fyrirgefið þið hin sem eigið réttinn á þessum texta. Ég rændi honum til birtingar hér, með lítilsháttar breytingu, af því það er augljóst af málflutningi þeirra sem ærast nú móti bókinni um 10 litla negrastráka að þeir hafa aldrei lesið textann eða hlustað á hann, utan þetta eina orð sem tengist negra. Og smellnar teikningarnar umhverfast í augum þeirra af því sögupersónurnar eru svartar.

M.a.o: Hvar er bókin um litla, svarta Sambó? Var hún svona skelfileg líka? Ég bara man það ekki.

Athugasemdir

[Arnar (IP-tala skráð) 30.10.2007 kl. 09:59]

Þið virðist ekki átta ykkur á að barnaþulan "Ten little niggers" (fyrst prentuð upp úr miðri 19. öld), Litli svarti Sambó, Gollywog dúkkurnar og ótal margar aðrar neikvæðar ímyndir eru hluti af sögu þrælahalds, baráttunnar gegn afnámi þrælahalds og gegn borgaralegum réttindum og tækifærum fyrir afkomendur þræla. Þetta er hluti af versta þætti nýlendusögunnar og angi af sama hugsunarhætti og notaður er til að réttlæta þjóðarmorð á borð við útrýmingarherferð nasista á hendur gyðingum eða hryðjuverkaárásir á saklausa borgara á borð við 11. september í Bandaríkjunum.
Þeir sem upplifðu átökin á eigin skinni eða upplifa þau enn í dag líta allt öðrum augum á þennan áróður gagnvart börnum en þeir sem muna þessi rit, komin úr samhengi og hingað í íslenskan alhvítan veruleika snemma á síðustu öld. Eðlilega var samhengi við átök um þrælahald og borgaraleg réttindi fólks út frá litarhætti íslenskum foreldrum e.t.v. ekki efst í huga þegar þeir keyptu bók með fyndnum myndskreytingum.
Í dag þekkjum við söguna betur, sjáum samhengið sem þessar myndir og textar birtust í auk þess sem veruleikinn á Íslandi er orðinn allur annar en þegar bækurnar komu fyrst út.
Þess vegna er jafn fráleitt að endurútgefa "Ten little niggers" eða "Litla svarta Sambó" sem barnabók eins og að einhverjir í Þýskalandi endurútgæfu fyrir börn skemmtilegar fordómasögur sem nasistar nýttu til að innræta hatur á gyðingum. Slík rit eru vissulega hluti af menningararfi og heimild um bæði eigin rætur og þau samfélög sem tóku við þeim og eðlilegt að þau gleymist ekki alveg. Endurútgáfa á "Ten little niggers" fyrir fullorðna með sögulegum skýringum og upplýsingum um önnur skyld rit og aðstæður á ritunartíma væri greinilega þjóðþrifamál miðað við umræðu um þessa bók nú.

Hér eru nokkrir gagnlegir vefir fyrir þá sem vilja skoða aðeins betur:

http://golliwogg.wordpress.com/the-caricatures/
http://www.rit.edu/~cakgss/ethnicnotions.html
http://www.geocities.com/joao_marri/africapart2.html

Að lokum: Hugtakið rasisti er notað yfir þá sem aðhyllast rasisma eða kynþáttahyggju, þ.e. þá hugmyndafræði að hægt sé eða eðlilegt að skipta mannkyninu upp í mismunandi rasa eða kynþætti.

[Sigurður Hreiðar, 30.10.2007 kl. 10:16]

Þrátt fyrir þessa löngu loku, Arnar, er ég of vitlaus til að sjá áróðurinn í textanum hér að ofan. Viltu vera svo vænn að útskýra hann?

[Gulli litli, 30.10.2007 kl. 10:30]

ég sé á þessum texta að þú ert mjög varhugaverður maður, en ég hef ekki hugmynd af hverju!

[Sigurður Hreiðar, 30.10.2007 kl. 10:41]

Já, Bárður Heiðar, er hann þá bara í kolli lesandans? Og hver hefur plantað honum þar?

[Sigurður Hreiðar, 30.10.2007 kl. 12:16]

Nú. Erum við allt í einu farin að tala um upphaflega kveðskapinn -- á ensku! Sorrí, didn´t know that. Ég veit bara um íslenskan texta, sem ekki er einu sinni í neðanmáli tengdur einhverri enskri fyrirmynd, sem etv. hefur verið notuð af því hugmyndin var smellin, burtséð frá enskri meiningu, sem ekki var haldið í íslensku gerðinni.

Ég hef lesið blogg Gauta. Hann er eins og þið að tala um merkingu sem ekki er að finna í íslenska textanum.

[Hafsteinn Viðar Ásgeirsson, 30.10.2007 kl. 15:20]

Það virðist þurfa langt að seilast til að finna neikvæða merkingu textans Sigurður, þ.e. í upphaflega enska textan....... sumir vilja bara sjá skrattann í hverju horni og það verður víst svo að vera, þeim verður ekki hjálpað....

[Guðríður Haraldsdóttir, 30.10.2007 kl. 16:35]

Ég held að það séu aðallega myndirnar (strákarnir minna á apaketti) og orðið negri sem pirrar fólk. Vísurnar eru ekkert slæmar í sjálfu sér, þegar þær eru settar svona upp.

[Helga Guðrún Eiríksdóttir, 30.10.2007 kl. 17:12]

Með góðum vilja og einlægum ásetningi er hægt að rífa allt úr samhengi og ef menn vilja analísera allt til dauða og búa til ljótleik þar sem hann er ekki fyrir hendi, þá verða þeir að fá að gera það. Sá ljótleiki er nefnilega fyrir hendi í huga lesandans sem af einhverjum hvötum þóknast að koma honum inní lesmálið.

Orðið negri (negro=black=svart) hefur verið notað í íslensku mál frá alda öðli og þótti hvorki ljótt né niðrandi fyrr en sjálfskipaðir verndarar alls nema eigin skynsemi ákváðu að vegna þess að einhvers staðar í útlöndum var búið til úr því niðrandi orðið nigger, þá skyldi því úthýst úr íslenskri tungu líka. Það var heldur ekkert staðnæmst við orðið negri, nú má maður ekki heldur kalla svertingja svertingja.

Myndir Muggs af þessum litlu hrakfallabálkum virðast líka fara óskaplega fyrir brjóstið á mörgum "af því að þeir eru gerðir svo ljótir". -Man einhver eftir bókinni um Aravísur? Teikningarnar af litla aríanum Ara voru nú svo sem ekki par fríðar, svo ekki sé meira sagt, en ég minnist þess ekki að fólk hafi farið heljarstökk afturábak af vandlætingu yfir því.  

Í guðanna bænum reynið að halda Íslandi íslensku, það er sko ekki allt gott sem frá útlöndum kemur eins og dæmin eru að sýna!

[Baldur Kristjánsson, 30.10.2007 kl. 18:50]

Sigurður Hreiðar, sæll!  Rasisminn í þessu er sá að þarna eru ,,þeir" teknir og gerðir kjánalegir eða broslegir og ,,lægri" en ,,við". Hefðu þetta verið ,,við" þ.e. tíu hvítir strákar hefði sagan aldrei komist af stað.  Staðfesting á ímynd sem svo sannarlega var til staðar og er enn. Þú spurðir!  kv.  B

[Sigurður Hreiðar, 30.10.2007 kl. 20:38]

Ég er ósammála, Baldur Kristjánsson. Þeir eru ekki gerðir broslegir eða lægri en við, það er einfaldlega sögð hrakfallasaga, að vísu svæsin mjög, af tíu strákum. Þeir hefðu alveg eins getað verið mjallahvítir smalastrákar. Eða bara skólastrákar. Þetta er saga eins og löngum hefur verið sögð börnum og persónurnar látnar skera sig úr til að vera athyglisverðar. Álfar eða tröllabörn, eða hvað annað. Tilviljun hér, með skírskotun út í heim sem snerti Íslendinga ekki þá og varla enn, að negrar urðu fyrir valinu. -- Í guðanna bænum, hættið að flytja inn vandamál! Látum negra vera negra, gyðinga gyðinga, talibana talibana og svo framvegis! Smalastráka smalastráka.

[sigurður sæmundsson (IP-tala skráð) 30.10.2007 kl. 21:07]

sæl, þið. ég má til að leggja orð í belg. negrastrákur er ekki í mínum huga neikvætt orð. heldur þýðir það svartur strákur eða mjög hörundsdökkur strákur..niggari uppá amerísku er að mínu viti skammaryrði amerískra hvítingja eða annarra þar í landi yfir hörundsdökka, hvað kemur það okkur við ? negro er líklega grunnorðið yfir niggara og negra. ég held að orðið negri uppá íslensku þýði svartur eða mjög hörundsdökkur maður. engin skömm í því ??

mig langar að segja ykkur frá því að í thaílandi þá eru hvítingjar kallaðir "farang"borið fram sem falang, sem er kartafla eða rót á thaílensku.og flestir bera virðingu fyrir "falang"í thaílandi,þó kartaflan sé ekki frínileg útlits, fremur en hvítinginn. rasismi það?? það er líka gott að borða "falang"

er fólk ekki að missa sig eitthvað." tíu litlir negrastrákar"eruði ekki að grínast?

ég hef orðið vitni að viðbrögðum íslenskra kvenna við asískri matatargerð á næstu svölum,það var rasismi,...(samkeppni ) og að viðbrögðum ungra karla á konuveiðum gagnvart þeldökkum í miðbæ reykjavíkur...(samkeppni).

Mín skoðun er sú , að "rasismi á íslandi " sé fyrst og fremst kynbundin,,,kyn læg hræðsla....hræðsla við kynferðislega samkeppni....??

mér þætti gaman að fá svör víð þessu

[Guðrún María Óskarsdóttir., 31.10.2007 kl. 01:35]

Raunin er sú að Íslendingar eru ekki fordómafull þjóð upp til hópa, og kvæðið um negrastrákana sem lifað hefur með þjóðinni lítið gert annað en að víkka sjóndeildarhring barna á það að ekki eru allir eins á litinn og geta lent í sömu aðstæðum og hvítir og gulir.

kv.gmaria.

[Kolgrima, 31.10.2007 kl. 02:48]

Bíðið nú við, finnst engum neitt athugavert við það að börn deyi hvert á fætur öðru í barnabók? Negrar (eins og þau eru kölluð í bókinni) eða ekki negrar?

[Helga Guðrún Eiríksdóttir, 31.10.2007 kl. 02:56]

Prufaðu þetta og gáðu hvort rofar til!

[Sigurður Hreiðar, 31.10.2007 kl. 08:19]

Aðeins örstutt til Kolgrímu: Eitt af því yndislega við eðlileg börn er að þau hafa eðlislægan (aldurstengdan?) hæfileika til að gera sér eins og skot grein fyrir því hvað er ævintýri og hvað er raunveruleiki og skilja þar á milli. Meðal annars þess vegna er barnasöngurinn um 10 litla negrastráka alls óskaðleg saga í eyrum eðlilegra barna.

Og til Baldurs: hvar í kvæðinu er sá samanburður sem gerir negrastrákana kjánalega, broslega eða lægri en „okkur“? Er nokkuð í því sem gæti ekki allt eins átt við okkur?

[Eiður Svanberg (IP-tala skráð) 31.10.2007 kl. 13:29]

Heill og sæll Sigurður Hreiðar.

Ég tek ofan fyrir þér. Í þessu máli   ert þú rödd hinnar heilbrigðu skynsemi.

Kær kv.

[Arnar Ó. Egilsson (IP-tala skráð) 31.10.2007 kl. 20:13]

Mæli með þessari grein:

http://www.visir.is/article/20071031/SKODANIR03/110310113

Og þar á eftir er forvitnilegt að skoða:

 http://www.ferris.edu/jimcrow/

[Helga Dís Sigurðardóttir (IP-tala skráð) 3.11.2007 kl. 13:43]

Ég sat viljandi á mér og gaf ekkert út á fyrstu negrastrákafærsluna og sat svo áfram á mér og gaf ekkert út á þessa... þar til nú (enda færslan orðin gömul og eflaust allir hættir að fylgjast með).

Í fyrsta lagi og áður en ég kem að því sem mér finnst kjarni málsins, þá tek ég undir að það tíðkast vissulega hvívetna að kalla fólk ýmsum nöfnum eftir útliti, þjóðerni eða öðru. Kartafla sagði einhver hér að ofan, í Angóla hlógu ,,os negros", semsagt innfæddir, heil ósköp af okkur ,,brancos" fyrir að vera með vonlaust skinn sem þoldi hvorki sól né pöddubit og var alltaf rautt og ómögulegt. Til að sannreyna þetta var mér ítrekað boðið að tosa í almennilega húð á þeldökkum framhandleggjum og á móti var gúmmískinnið á mínum rauðu og útbitnu framhandleggjum teygt út og suður, viðstöddum til skemmtunar. En þar sem ég og minn rasi eigum enga sérstaka sára sögu að baki hvað varðar þennan húðlit (fyrir utan að við getum skammast okkur fyrir nýlenduherra og fleira pakk af svipuðum toga), þá sveið þetta ekkert sérstaklega sárt, enda allt í góðu þegar öllu var á botninn hvolft. 

Nú ætla ég ekki einu sinni að reyna að vitna í söguna, textagreiningu, myndgreiningu eða annað sem mér fróðari hafa fjallað um hér á undan mér, enda deginum ljósara að þeir sem ætla að þrasa eflast bara við mótþrasið, ef eitthvað er. En málið er einfalt, að mínu mati, og nú kem ég loks að kjarnanum:

Ef að þeldökkum íslendingum og foreldrum og aðstandendum þeldökkra barna og fullorðinna er misboðið, er það þá ekki nóg?

Ef ég vil ekki láta kalla mig einhverju orði eða nafni sem í huga mínum er særandi, er þá eitthvað að því að virða óskir mínar?

Ég hef enn ekki heyrt í þeldökkum, eða aðstandanda þeldökks einstaklings, sem finnst bókin 10 litlir negrastrákar bara kúl og alveg jafngild hinni óútgefnu 10 litlir bloggritarar.

Er það þitt hlutverk, eða kannski mitt, að útskýra fyrir þeim að þeir hljóti bara að vera móðursjúkir og uppfullir af einhverjum ranghugmyndum (og segjum svo að það tækist, væri það þá mikilvægara en að sýna einfaldlega aðgát í nærveru sálar?)?

Og pabbi, ég hef aldrei sagt að þú sért vitlaus, eða allt það sem þú telur upp að ofan, enda vil ég meina að drjúgan skerf af gáfum mínum og góðum eiginleikum hljóti ég að hafa erft frá þér. En guði sé lof að þrjóskan kom ekki í minn hlut líka...

[ulfar (IP-tala skráð) 3.11.2007 kl. 20:48]

Ég vildi bara taka það fram til að fyrirbyggja miskilning að færslurnar frá mér voru fyrst póstaðar á annarri vefsíðu en ég taldi þær geta gagnast í umræðunni hér. Ég ætlaði alls ekki að gefa í skyn neitt neikvætt um þig eða þínar skoðanir, alls ekki, en vildi benda á sögu þessa kvæðis í USA og Bretlandi því hún virtist hafa farið fram hjá mörgum. Ég veit að margir íslendingar, þar af fullt af fólki sem ég þekki vel og virði, hefur aldrei séð neitt athygavert við þessa bók, en þá af því það vissi ekki söguna á bakvið. Það var það eina sem ég vildi benda á og ef það hefur miskilist biðst ég afsökunar :-)